Uralonet
MTA Nyelvtudományi Intézet MagyarEnglishDeutsch   InformációkSúgó

  1. kipsɜ (küpsɜ, käpsä) FU    'bőr a (prémes) állat mancsáról, lábáról'  de 'Fell von den Pfoten, Beinen der (Pelz) Tiere'  en 'coat/skin of the paws/legs of a (fur) animal'



    UEW № 313 Sorszám szerint: << Előző Következő >> Új keresés

    Fogalomkör: Testrészek


    Egyeztető rész - (leány)nyelvi adatok
     
    ? finn käpsä 'Hasenpfote (mit dem man z. B. Staub wischt); paistettu lampaanjalka; gebratener Schaffuß'SKES, FUF: 30:340
     
    ? észtregkäps 'kinttu; reisi; pakara; Ferse, Hacke; Oberschenkel; Gesäß'Gen. käpsuSKES
     
    ? mari/cseremiszBküpš 'Flor (an der Kleidung), ворс (мелкие шерстинки в крестьянском сукне, частички под основой холста при тканье)'MRS
     
    ? udmurt/votják kuslal- 'тормозить'Bor
     
    komi/zürjénSki̮s 'Fell vom Rentier-, Kuh-, Pferdebein vom Knie ab nach unten'
    Prki̮s 'Rentierfell unter dem Ski'
    Vki̮s 'Schuh...aus ungegerbtem haarigem Fell'
    POkѳs 'шкура конских или лосиных ног, которой обивают лыжи'
     
    hanti/osztjákVköwəl 'das Fell von den Pfoten der Pelztiere'OL: 162
    DNkepət 'das Fell von den Pfoten der Pelztiere'
    Kazkepəʌ 'das Fell von den Pfoten der Pelztiere'
     
    manysi/vogulKUk˳ǟt 'koipinahka (hirven, peuran, poron); Beinling (des Elentieres, des (wilden) Rentiers)'Vir: 1936:313 (Kannisto mitg. Liimola)
    Pk˳ǟt 'koipinahka (hirven, peuran, poron); Beinling (des Elentieres, des (wilden) Rentiers)'
    Pkǟt 'koipinahka (hirven, peuran, poron); Beinling (des Elentieres, des (wilden) Rentiers)'
    Sokot 'koipinahka (hirven, peuran, poron); Beinling (des Elentieres, des (wilden) Rentiers)'


    Magyarázat
    MagyarDeutsch

    Wotj. -lal- ist ein denom. Verbalsuffix.

    Falls finn. käpsä und est. käps hierher gehören, muß in den permischen Sprachen ein Lautwandel *ä > *ü >  (> wotj. u) unter dem Einfluß des inlautenden -p- eingetreten sein.

    Das finn. Wort kann nur im Falle eines Bedeutungswandels 'Fell von den Pfoten, Beinen der (Pelz)Tiere''Pfote, Fuß der (Pelz)Tiere', das tscher. Wort bei einem Wandel 'Fell ...'→ 'Flor (an der Kleidung)' hierher gehören.

    Die wotj. Bedeutung 'тoрмозить' kann so entstanden sein, daß das Beinfell gewisser Tiere unter den Skiern befestigt wurde, um damit bergauf steigen zu können ohne zu rutschen (vgl. noch syrj. V, Pr. PO).

    Finn. käpälä 'Pfote, Tatze' (Ahlqvist, NOstjSpr.; Setälä: JSFOu. 14/3: 6; PD 699) gehört wegen des inlautenden Konsonanten, ung. hüvelyk 'Daumen' (Wichmann: FUF 11: 205) ebenfalls aus lautlichen Gründen nicht hierher.

    Lapp. N gœppel 'seals flipper' (Wichmann: a. a. O.) ist ein finn. Lehnwort (s. SKES unter käpälä).

    Die zum syrj., ostj. und wog. gestellten Wörter lapp. (Friis) gæska 'pellis' und mord. (Beitr. 236)E kiśke 'äußere Haut; Körper, Leib' (Toivonen: FUF 21: 115, UJb. 17: 192) gehören wegen der inlautenden Konsonantenverbindung weder hierher noch zueinander. Über das irrtümlich hierher gestellte mord. E kepe 'barfuß' (PD 699; Lehtisalo: MSFOu. 72: 147) s. *käppä 'Pfote; Hand' FW.

    Das mit dem ostj. Wort verbundene tscher. kawal 'Ferse' (Wichmann: FUF 11: 205) kann aus lautlichen Gründen nicht hierher gehören.

    Syrj. SP gć 'Knorpel' (ESK; Lytkin: Прибалтиŭско-финскоеязыкознание 1971, 63) gehört aus semantischen Gründen nicht zum finn. käpsä.



    Bibliográfia
    • ESK = Лыткин, В.И. – Гуляев, Е.И. Краткий этимологический словарь коми языка. Москва 1970.
    • Kalima: FUF 18: 25 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • Toivonen: FUF 30: 340 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • FUV = Collinder, Björn, Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. Stockholm 1955.
    • Toivonen: JSFOu 57/2: 23 = Suomalais-ugrilaisen Seuran Aikakauskirja. Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1886–.
    • Uotila: MSFOu 67: 398 = Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1890–.
    • Lytkin: NyK 67: 113 = Nyelvtudományi Közlemények. 1–, Pest, [später:] Budapest 1862–.
    • SKES = Suomen kielen etymologinen sanakirja. I, Helsinki 1955 [Autor] Y. H. Toivonen; II, 1958 [Autoren] Y. H. Toivonen – Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; III, 1962 [Autoren] Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; IV, 1969 [Autoren] Erkki Itkonen – Aulis J. Joki; V, 19
    • E.Itkonen: UAJb 28: 70 = Ural-Altaische Jahrbücher. 24–, Wiesbaden 1952– [Fortsetzung von UJb.]
    • Toivonen: UJb 17: 192 = Ungarische Jahrbücher. 1–23. Berlin 1921–1945 [Fortsetzung UAJb.]
    • Liimola: Vir 1936: 312 = Virittäjä. 1–, Helsinki 1897–.
    • Peltola: Vir 1958: 228 = Virittäjä. 1–, Helsinki 1897–.
    • Lytkin: VokPerm 200 = Лыткин, В. И., Исторический вокализм пермских языков Москва 1964.