Uralonet
MTA Nyelvtudományi Intézet MagyarEnglishDeutsch   InformációkSúgó

  1. mättɜ (mɜttɜ) FP U   'ház, sátor, kunyhó'  de 'Haus, Zelt, Hütte'  en 'house, tent, hut'



    UEW № 531 Sorszám szerint: << Előző Következő >> Új keresés

    Fogalomkör: Lakás. Ház


    Egyeztető rész - (leány)nyelvi adatok
     
    ? mari/cseremiszKBmət 'Haus Familie, die Angehörigen'
    KB-mət ''
    KB-mə̑t ''
    KBpaškuδem-mət 'meine Nachbarn'Konnektivsuffix. -mət
    Umə̑t 'Haus Familie, die Angehörigen'
    U-mət ''
    U-mə̑t ''
    Uakat-mət 'deine Schwestern'Konnektivsuffix. -mət
     
    ? udmurt/votjákSmat- 'in die Nähe'
    Smati̮n 'in der Nähe'
    Smati̮ś 'aus od. von der Nähe'
    Mmat- 'in die Nähe'
    Mmatə̑n 'in der Nähe'
    Mmatị̑ś 'aus od. von der Nähe'
    Mmatiś 'aus od. von der Nähe'
    Gmate 'in die Nähe'Wichm [wotj]
     
    ? komi/zürjénSmate̮ 'in die Nähe, nahe herbei'
    Smati̮n 'in der Nähe, nahe'
    Smati̮ś 'aus der Nähe'
    Pmate̮ 'in die Nähe, nahe herbei'
    Pmati̮n 'in der Nähe, nahe'
    Pmatiś 'nahe'
    Pma·tѳ 'in die Nähe, nahe herbei'
    Pma·tѳn 'in der Nähe, nahe'
    Pmatiś 'aus der Nähe'
     
    ? nyenyecOḿāʔ 'Zelt; Hütte, Haus, Heim'Juraksamojedisches: 266
    Njmāt 'Zelt; Hütte, Haus, Heim'Juraksamojedisches: 266
     
    ? enyec mekoddo 'nach Hause, heim'
     mekone 'zu Hause'
     mekoro 'von Hause'
     
    ? nganaszan maʔ 'Zelt'
     madajâŋ 'nach Hause'
     madujâŋ 'nach Hause'
     matanu 'zu Hause'
     makata 'von Hause'
     
    ? szölkupTamâât 'Haus'
    Nmaat 'Haus'
    Nmāt 'Haus'
    Kemaat 'Haus'
     
    ? kamassz måʔ 'Zelt'
     màʔ 'Zelt'
     
    ? kojbál mač 'Jurte, Haus'Beitr: 301
     
    ? mator men 'Haus,Jurte'Beitr: 301
     
    ? karagassz met 'Haus'Beitr: 301


    Magyarázat
    MagyarDeutsch

    Wotj. e, syrj. e̮, ѳ sind Illativ-, wotj. i̮n, e̮n, syrj. i̮n, ѳn Inessiv- und wotj.- syrj. i̮ś, Elativsuffixe.

    Die tscher. und perm. Wörter weisen auf ursprüngliches *ä, die sam. Wörter auf *a hin.

    Die sam. Vokalentsprechung (a < U *a und nicht < *ä) ist unregelmäßig.

    Die Bedeutungen der perm. Wörter sind sekundär. Ihre Entstehung kann mit der Betrachtungsweise erklärt werden, wonach die Nähe und die Ferne bzw. die Annäherung und die Entfernung auf einen gewissen Punkt bezogen — im vorliegenden Fall auf das Haus bzw. das Zeit — ausgedrückt werden können. Einen ähnlichen Fall der Orientierung im Raum findet man z. B. im Ostj., wo der Fluß bzw. das Flußufer als Orientierungspunkte dienen: (267) Vj. utə 'vom Fluß, aus der Gegend des Flusses, aus der Nähe des Wassers, vom Ufer (weg)', utən 'am Ufer'. Dasselbe Wort ist aber nicht nur im Freien, sondern auch innerhalb des Hauses Ausdruck der Orientierung: (a.a.O.) Kaz. wŭtpeḷək 'hinterer Teil (der Jurte, der Stube); Raum hinter (dem Tisch; von der Tür aus gesehen)'.



    Bibliográfia
    • Beitr 301 = Paasonen, H., Beiträge zur finnischugrisch-samojedischen Lautgeschichte Budapest 1917 (Sonderdruck aus Keleti Szemle XIII–XVII).  
    • ESK = Лыткин, В.И. – Гуляев, Е.И. Краткий этимологический словарь коми языка. Москва 1970.
    • Wichmann: FUF 14: 92 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • Lehtisalo: FUF 21: 28 = Finnisch-ugrische Forschungen. 1–13, Helsingfors – Leipzig 1901–1913; 14–, Helsingfors [später:] Helsinki 1914–.
    • Setälä: FUFA 12: 44 = Anzeiger der Finnisch-ugrischen Forschungen [Angaben s. unter FUF]
    • Setälä: JSFOu 30/5: 78 = Suomalais-ugrilaisen Seuran Aikakauskirja. Journal de la Société Finno-Ougrienne. 1–, Helsinki 1886–.
    • Uotila: SyrjChr 115 = Uotila, T. E., Syrjänische Chrestomathie mit grammatikalischem Abriss und etymologischem Wörterverzeichnis. Helsinki 1938. (Hilfsmittel für das Studium der finnisch-ugrischen Sprachen. VI).